900 LAT HISTORII POSIADŁOŚCI W CHLEWISKACH, której patronem jest św. Jacek Odrowąż.
Miejsce to należy do jednych z najstarszych rezydencji ziemiańskich w Polsce. Jego historię przedstawia umieszczona obok tablica z dziejami Chlewisk i Pałacu Odrowążów na tle historii Polski.
Posiadłość w Chlewiskach to miejsce narodzin i kultywowania polskości, patriotyzmu i ruchów niepodległościowych. Wielkie rody szlacheckie, które na przestrzeni wieków władały Chlewiskami: Odrowążowie, Chlewiccy, Potkańscy, Sołtykowie i Platerowie przyczynili się do promocji historycznej tych ziem i pozostawili następnym pokoleniom bezcenną spuściznę dziejową, której jesteśmy spadkobiercami.
Rolą tych rodów w historii Chlewisk było pomnażanie skarbów kultury narodowej. Zaliczamy do nich:
Wszystkie one są cząstką naszej narodowej kultury. Wśród właścicieli Chlewisk na przestrzeni wieków nie spotkamy przykładów zdrady lub zaprzaństwa. Wręcz przeciwnie, w każdym pokoleniu można spotkać przykłady wzruszającej pracy dla dobra ojczyzny.
Pałac Odrowążów z XII w. należy do jednych z najstarszych rezydencji ziemiańskich w Polsce.
Pałac Odrowążów to jedna z najstarszych rezydencji ziemiańskich w Polsce. Wzniesiony na częściowo sztucznie usypanym wzgórzu wysokości ponad 6 metrów, otoczonym parkiem krajobrazowym o powierzchni ponad 8 ha.
Pierwszym właścicielem Chlewisk był Prędota Stary Odrowąż, który otrzymał dobra koneckie razem z Chlewiskami poprzez nadanie przez Bolesława Krzywoustego w 1098 roku. W 1121 roku Odrowążowie zbudowali tu kościół, a następnie w 1135 roku dwór rycerski.
W XIII wieku swoje dobra rodowe w Chlewiskach odwiedzał święty Jacek Odrowąż OP, który jako jedyny Polak został uwieczniony wśród rzeźb przedstawiających 140 świętych, stojących na kolumnadzie wokół Placu św. Piotra w Rzymie, dłuta Berniniego. Na temat świętego krąży wiele legend. Jedna głosi, że Jacek po najazdach Mongołów karmił ubogich pierogami własnego wyrobu. Dlatego przylgnął do niego przydomek "święty Jacek z pierogami". Wspomnienie świętego obchodzone jest 17 sierpnia.
W XV wieku na miejscu rycerskiego dworu Odrowążowie wznieśli murowany zamek i w tym samym czasie przyjęli nazwisko Chlewiccy. W uznaniu za zasługi, król Kazimierz Wielki przeniósł ich dobra na prawa magdeburskie.
W 1605 roku powstało kolejne skrzydło zamku wybudowane przez Wawrzyńca Chlewickiego. Syn Wawrzyńca, Mikołaj Chlewicki jako dowódca wojsk eskortował króla Jana Kazimierza na Śląsk w czasie potopu szwedzkiego. Przez tego króla został też wprowadzony do senatu, gdzie podpisywał elekcję Władysława IV. Mikołaj uczestniczył w bitwie pod Beresteczkiem w 1651 roku.
Od 1750 roku posiadłością władał ród młodej magnaterii Józef, Jakub i Antoni Potkańscy.
W 1801 roku Chlewiska przeszły w ręce Stanisława Sołtyka, posła na sejm Księstwa Warszawskiego i marszałka sejmu w 1811 roku. W tym czasie Chlewiska uznane zostały przez Juliana Ursyna Niemcewicza za najlepszy górniczo-hutniczy ośrodek przemysłowy w Księstwie Polskim. Po Stanisławie posiadłość odziedziczył jego syn - Roman Sołtyk, generał, uczestnik kampanii napoleońskiej oraz powstania listopadowego, towarzysz broni Ks. Józefa Poniatowskiego. Ranny pod Lipskiem w 1813 roku. To właśnie on walnie przyczynił się do detronizacji cara Mikołaja I w 1831 roku. Po klęsce powstania listopadowego Chlewiska uległy konfiskacie. W 1896 roku dobra nabył hrabia Ludwik Kazimierz Plater, a po nim odziedziczył je jego syn Konstanty. To dzięki Ludwikowi, który był pasjonatem postępu technicznego, Chlewiska przeżywały swój rozkwit gospodarczy.
Stajnia Platera - wpisana w rejestr zabytków w 2010 r. - wybudowana została w 1886 roku.
Stajnia zbudowana z piaskowca szydłowieckiego jest drugą zabytkową budowlą wchodząca w skład posiadłości Manor House oferującej swoim Gościom komfortowy wypoczynek i niezapomniane wrażenia.
Konstrukcja 100-metrowego obiektu podparta jest na żeliwnych dźwigarach wyprodukowanych w tutejszej zabytkowej hucie, która byłą własnością Platera. Całość utrzymana w stylu XVIII-w. angielskich stajni odznacza się wysokimi walorami architektonicznymi i estetycznymi.
Wnętrza odrestaurowanej stajni wyposażone zostały w wiekowe meble nawiązujące do stylu dworskiego. Kamienne ściany i zachowane fragmenty starej więźby dachowej stwarzają niepowtarzalny klimat.
Na najstarszych mapach z początku XIX wieku i 1837 roku widoczny jest park otaczający rezydencję właścicieli. Załączony do tej ostatniej mapy opis pozwala zidentyfikować przeznaczenie i wielkość poszczególnych partii ogrodu.
Największym jest tzw. Ogród spacerowy zwany także „dzikim”- ma powierzchnię 4 morgów i 90 prętów. Po przeliczeniu - ówczesna morga licząca 300 prętów to 56,017 ara - jest około 241 arów. Zajmuje zachodnią część obszaru dworskiego, podzielony jest regularnym układem alejek na 8 kwater.
Od południa przylega do ogrodu spacerowego - Ogród owocowy z oranżerią, mający powierzchnię 1 morgi 129 prętów, czyli około 80 arów. Sama oranżeria była drewniana miała siedem okien w ścianie południowej, osiem okien dachowych i kanałowy system ogrzewania. Przylegała do budynku kuchennego i mieszkania ogrodnika. Przy ogrodzie owocowym był ogród warzywny mający powierzchnię 208 prętów, czyli około 39 arów.
Partia wschodnia ogrodu dworskiego określona została jako: Plac z ogrodem przed Pałacem o powierzchni 4 mórg i 45 prętów, czyli 232 arów. W tym ogród warzywny o powierzchni 1 morgi 215 prętów.
Składnikiem kompozycyjnym założenia parkowego było 6 sadzawek o łącznej powierzchni 704 pręty, czyli 131,65 ara. Założenie parkowe czytelne jest już na mapie z początku XIX wieku ukształtowane zostało zatem nie później niż w wieku XVIII.
Starannie utrzymany, zabytkowy park krajobrazowy kryje w sobie tajemnicze miejsca, wśród pomników przyrody, malowniczych stawów i wypielęgnowanych klombów znaleźć można wiele reliktów przeszłości.
